İrlanda deyince benim aklıma Dublin şehri, şarkıcı Johnny Logan, çocukluğumun efsanevi filmlerinden ”İrlandalı Kız”, kocaman dalgalı sahiller ve şatolar gelir. Haritadaki yerini ve doğasını bilirim..Oysa biz Türklerle İrlandalıları birbirimize gönülden bağlayan öyle bir şey varmış ki… Belgesel kuşaklarını izlemeyi severim; bir çoğunuz gibi. Benim favorim, başka diyarlara yolculuklar. Bu programları ülkemizde veya dünya ülkelerdeki insanların …
Münchhausen Trilemma (veya Münchhausen Üçlemi), epistemolojide herhangi bir iddianın doğruluğunu ispatlamanın imkânsız olduğunu ileri süren bir düşünce deneyidir. Buradaki “ispat” dar bir anlamda (“bilimsel bulgu”) kullanılmamaktadır; tam tersine, en kapsayıcı anlamıyla kullanılmaktadır ve matematik ve mantıktaki ispatları da kapsamaktadır. Buna göre, belli bir argüman zinciri inşa edecekseniz, belli varsayımlar ile yola çıkmak zorundasınızdır. Şöyle düşünün: …
Sadece 300.000 yıl önce dünyada en az dokuz insan türü yaşıyordu. Şimdi ise sadece bir tane var. Peki neden? Neandertaller, Avrupa’nın soğuk bozkırlarına adapte olmuş tıknaz avcılardı. Denisovalılar Asya’da, daha ilkel Homo erectus Endonezya’da, Homo rhodesiensis ise Orta Afrika’da yaşıyordu. Bunların yanında kısa, küçük beyinli birkaç tür daha hayattaydı: Güney Afrika’da Homo naledi, Filipinler’de …
Savaşçı Tutum Sıradan insan, başına gelen olaylara ya şükreder ya da küfreder. Avcı, sıradan insandan savaşçı olmaya bir geçiş devresidir. Savaşçı, yaşamın amacının öğrenmek olduğunu bilir. Savaşçı, gerçekleştirmek istediği amaca ulaşmak için başarıya ve yenilgiye değil, o süreç içinde en akıllı, en etkili, en bilge olanı tüm iradesiyle kullanıp kullanmadığına önem verir. Gerçek yaşamda savaşçının …
Toplum olarak uzun yıllardır bir zihinsel atalet yaşamaktayız. Doğruyu yanlıştan ayırt etmek için hiçbir mücadele ve çaba göstermeden, nereden ve nasıl dizayn edildiği belli olmayan algılarımız ve ön yargılarımızla ani kararlar verip ya tastamam reddediyor ya da sorgusuz benimsiyoruz gelen bilgileri. Zihinsel Atalet Belirleyicileri Bu analizimizi birden çok örnekle destekleyebiliriz. Ama öncelikle zihinsel atalet belirleyecilerinden söz edelim. …
Memnun olmak, sıkılmak demektir; sıkıntıdan kurtulmanın tek yolu ise meraktır. 19. yüzyıl Alman filozofu Arthur Schopenhauer, hayattaki birincil yükümlülüğün “ne olursa olsun varlığını sürdürmek” olduğuna inanmıştır. Bunun hemen ardından da “tıpkı tüm ihtiyaçlarını gidermiş bir av bulmayı bekleyen alıcı bir kuş gibi, tepemizde dolanıp duran sıkıntıyı savuşturmak” gelmektedir. Lakin tek başına sıkıntı, merakı açıklamak için …
‘’Hayatı yaşamak istedim, başka bir hayatı. Her gün aynı yere gitmek, aynı insanları görmek ve aynı işi yapmak istemedim. İlgi çeken zorluklar istedim.’’ Harrison Ford Becerikliler elleriyle ve gözleriyle keşfetmeyi, etraflarındaki dünyaya havalı bir mantıkçılık ve şevkli bir merakla dokunmayı ve incelemeyi severler. Bu kişilik tipine sahip insanlar doğal yapımcılardır, bir projeden ötekine geçerler, faydalı …
Her insan kendi hikayesini yazmaktan ibaret bir dünyadır ve genelde ailesi dışında gerçek anlamda kimse bir başkasının dünyasını önemsemez. Ancak biz ne gariptir ki başkalarının bizi izlediğini düşünerek ölçe biçe yaşarız. Çocuk gibi herkesin onu izlediğini düşünen türümüz, toplumsal hayat denilen kendi tuzağını inşa eder. Aklını başkalarının onun hakkında ne düşündüğünden, ayaklarını başkalarının yolundan alamaz, …
Kuran-ı Kerim’in tamamını okumadan Mūslūman, İncil’i okumadan Hristiyan, Marx’ın tek bir kitabını okumadan Marksist, Bakunin’i okumadan anarşist, Nutuk okumadan Kemalist olanlarla dolu bir dūnyada yaşıyoruz. İnançlar, dūşūnceleri belirliyor. İnançlar, dūşūnceden daha gūçlū. Dūnyayı bu yūzyılda bile inançlar yönetiyor ve belirliyor; gerçeklik değil. Daha doğrusu neye inandığını bilmeyen insan, en fanatik insan olabiliyor. Çehov’un dediği gibi, …
Bu yazıyı okuduğunuzda, toplumda yükselen cehaletin sebebini daha iyi anlayacaksınız. Whatsapp’ta dolaşan ”Bunu bilmem kaç kişiye gönder” mesajları, Facebook’ta her gördüğüne inanıp sorgulama gereği duymadan paylaşanlar vesaire hep bu cehalete verilebilecek en basit örnekler. Agnotoloji kısaca bilgisizlik bilimi demek. Menfaat gereği cehalet yaymanın arkasındaki sis perdesini aralayan bir bilim dalı. Neoklasik Yunanca’da agnosis ‘bilgisizlik’, ontoloji ise “varlık felsefesi” anlamına geliyor. Agnotoloji de …
